کد مطلب:49241 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

چرا قرآن مجيد، مطلب واحد را، در قالبهاي گوناگون بيان كرده است؟

ساختمان فكري افراد، همانند شكل ظاهري آنها، متفاوت است؛ شخصيّت، ظرفيّت، قدرت تفكر و تحليل مسائل، ذوق و سليقه، فرهنگ افراد و مخاطبين، مختلف است. اگر گويندهاي بخواهد موفّق باشد و سخنانش در مخاطبين و شنوندگان كه از طيف مختلف هستند نافذ و مؤثر باشد، بايد كلماتش را در قالب بيانهاي گوناگون و متنوّع بيان كند؛ زيرا برخي از مطالب با يك شيوه بيان خاص ممكن است در انسان پير مؤثر باشد، امّا هيچ تأثيري براي يك جوان نداشته باشد، يا جملهاي در شخص بي سواد نفوذ كند، ولي براي اشخاصي تحصيل كرده، نافذ نباشد، يا مطالبي براي زنان جنبه اثر پذيري بيشتري دارد، در حالي كه براي مردان فاقد تأثير است و … .



بنابراين، گوينده بايد با آگاهي از اين نكته مهم، مطلب خود را در عبارتهاي مختلف بيان كند تادر همه مخاطبين تأثير كند. قرآن مجيد كه مخاطبين آن تمام انسانها، از بعثت حضرت رسول اكرم(ص) تا قيام قيامت هستند و اين انسانها در نقاط مختلف جهان با سليقهها و افكار و معلومات متفاوتي هستند، از مثالهاي متنوّع استفاده كرده است تا براي تمام مخاطبينش در طول تاريخ مؤثر باشد؛ به عبارت ديگر، چنين كتابي با وجود كثرت و تنوّع مخاطبين، نميتواند با ادبيّات واحدي با همه سخن بگويد، بلكه مطالب خود را بايد با ادبيّا ت و شيوههاي مختلف به مردم ارائه كند تا براي همگان قابل فهم باشد به عنوان مثال، قرآن هنگامي كه درباره خودش بحث كرده است، اين مطالب را در قالبها و مثالهاي مختلف و متنوّعي بيان كرده است؛ مثلاً در يك جا ميفرمايد «قَد جائَكُمْ مِنَ الّلهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبينٌ» مائده/15 [آري از طرف خدا، نور و كتاب آشكاري به سوي شما آمد] در اين آيه شريفه، قرآن را به نور تشبيه ميكند؛ نور آفتاب در همه چيز نفوذ ميكند و تأثير ميگذارد؛ تأثير نفوذ قرآن مجيد در اين آيه شريفه به نور آفتاب تشبيه شده است، امّا در جاي ديگر ـ آيه 24 و 25 سوره ابراهيم ـ قرآن مجيد را به درختي هميشه بهار تشبيه ميكند در تمام فصلهاي سال ميوه دارد



«اَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ الّلهُ مَثَلاً كَلِمَة ً طَيِّبَة ًكَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ اَصْلُها ثا بِتٌ وَ فَرْعُها فِي الْسَّماءِ تُو تي اُكُلَها كُلَّ حينٍ بِاّذْنِ رَبِّها وَيَضْرِبُ الّلهُ الَا مْثالَ لِلنّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ» [آيا نديدي چگونه خداوند كلمه طيبه (وگفتار پاكيزه) را به درخت پاكيزهاي تشبيه كرده كه ريشه آن (در زمين) ثابت و شاخههاي آن در آسمان است كه هر زمان ميوه خود را به اذن پروردگارش ميدهد؟! و خداوند براي مردم، مثلها ميزند؛ شايد متذكّر شوند (و پند گيرند).]



يكي از تفسيرهاي «كلمه طيبه» قرآن كريم است. (ترجمه، تفسيرالميزان 23/78) قرآن كريم همانند درخت پر بار پاكيزهاي است كه بركات آن هميشگي و همگاني است و هر كس در حدّ ظرفيّت و توان خود ميتواند از ميوههاي آن بهرهبرداري كند. در آيه ديگري، وسعت «كلام حق» را مورد بحث قرار داده و ميفرمايد



«قُلْ لَوْ كانَ الْبَحْرُ مِداداً لِكَلِماتِ رَبّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ اَنْ تَنْفِدَ كَلِماتُ رَبّي وَُلَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدداً» كهف/109 [بگو اگر درياها براي نوشتن كلمات پروردگارم مركّب شود، درياها پايان ميگيرد پيش از آن كه كلمات پروردگارم پايان يابد، هر چند همانند آن درياها را كمك آن قرار دهيم !]



يكي از تفسيرهاي اين آيه شريفه نيز قرآن مجيد است. (مجمعالبيان، جلد 6، صفحه 498) بطون و مفاهيم و تفسير و مصاديق جديد قرآن مجيد آن قدر گسترده و وسيع است كه اگر تمام درياها براي نوشتن آن مركّب شود كفايت نميكند و جوابگو نيست. هنگامي كه به سخنان زيبا و پر محتواي ائمه معصومين(ع) مراجعه كنيم، خواهيم ديد كه آنان نيز با مخاطبان مختلف، به عبارتهاي گوناگون و متفاوتي سخن گفتهاند؛ مثلاً در پاسخ به سؤالاتي كه در مورد قدرت خداوند مطرح ميشد به هر فردي به تناسب شناخت و معرفت و ظرفيّت و نيروي ادراكشان جوابهاي متفاوتي ميدادند.

---

مثالهاي زيباي قرآن ج 2


حضرت آيت الله مكارم شيرازي